Bệnh tim mạch là gì? Nguyên nhân – Triệu chứng điển hình – Nguy cơ nếu phát hiện muộn

🫀 Bệnh tim mạch là gì? Nguyên nhân – Triệu chứng điển hình – Nguy cơ nếu phát hiện muộn

Bệnh tim mạch là gì?

Bệnh tim mạch (Cardiovascular Disease – CVD) là thuật ngữ chung chỉ các rối loạn liên quan đến tim và hệ thống mạch máu, bao gồm các bệnh phổ biến như bệnh động mạch vành (thiếu máu cơ tim), bệnh mạch máu não (đột quỵ), bệnh động mạch ngoại vi, bệnh tim bẩm sinh, bệnh thấp tim, và huyết khối tĩnh mạch sâu. Nhìn chung, bệnh tim mạch xảy ra khi có sự cản trở hoặc bất thường trong quá trình lưu thông máu từ tim đến các cơ quan trong cơ thể và ngược lại, dẫn đến suy giảm chức năng của các cơ quan quan trọng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh tim mạch là nguyên nhân tử vong hàng đầu thế giới, cướp đi sinh mạng của gần 18 triệu người mỗi năm, chiếm khoảng 32% tổng số ca tử vong toàn cầu. Đây là một con số rất đáng báo động, đặc biệt khi tỷ lệ người trẻ mắc bệnh tim mạch đang ngày một gia tăng. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cá nhân mà còn là gánh nặng lớn đối với hệ thống y tế toàn cầu (WHO, 2019).

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến các bệnh lý tim mạch chính là xơ vữa động mạch. Xơ vữa động mạch xảy ra khi các mảng chất béo, cholesterol, canxi và các chất thải khác tích tụ dần trong lòng động mạch, làm thu hẹp và cản trở máu lưu thông. Tuy nhiên, xơ vữa động mạch chỉ là một trong nhiều yếu tố có thể gây ra bệnh tim mạch.

Bên cạnh đó, có một số yếu tố nguy cơ đặc biệt quan trọng làm gia tăng khả năng mắc bệnh tim mạch, bao gồm:

• Lối sống không lành mạnh: hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, ăn uống không cân đối, nhiều chất béo bão hòa.
• Thiếu vận động: lười vận động và ít tập thể dục làm tăng nguy cơ béo phì, rối loạn mỡ máu và tiểu đường.
• Căng thẳng kéo dài: tình trạng stress mạn tính có thể dẫn đến tăng huyết áp, gây áp lực lớn lên hệ tim mạch.
• Tuổi tác và giới tính: người cao tuổi và nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Di truyền: tiền sử gia đình có người mắc bệnh tim mạch làm tăng đáng kể khả năng mắc bệnh ở các thế hệ sau.

Những yếu tố này thường không đứng riêng lẻ mà kết hợp với nhau, làm gia tăng mức độ nguy hiểm của bệnh tim mạch. 

Triệu chứng điển hình

Một trong những điều khiến bệnh tim mạch trở nên đáng lo ngại là vì triệu chứng của nó rất dễ nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường khác, đặc biệt là trong giai đoạn đầu. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau ngực hoặc cảm giác nặng ngực: Cơn đau này thường xuất hiện khi gắng sức và có thể lan ra cánh tay trái, cổ, hàm hoặc lưng.
• Khó thở: Người bệnh thường xuyên cảm thấy khó thở khi leo cầu thang hoặc hoạt động thể chất, thậm chí khi nghỉ ngơi.
• Nhịp tim bất thường: Tim đập nhanh, không đều, cảm giác hồi hộp.
• Phù chân, mắt cá chân hoặc bụng: Đây là dấu hiệu cơ thể đang giữ nước, tim hoạt động kém hiệu quả.
• Chóng mặt, mệt mỏi kéo dài hoặc ngất xỉu: Dấu hiệu cho thấy não và các cơ quan khác không được cung cấp đủ oxy và máu.

Ở phụ nữ, dấu hiệu cảnh báo bệnh tim mạch thường không điển hình như nam giới, thay vì đau ngực rõ ràng thì các triệu chứng thường gặp là đau lưng, đau hàm, buồn nôn hoặc cảm giác kiệt sức không rõ nguyên nhân. Đây là lý do khiến bệnh tim mạch ở phụ nữ thường được phát hiện muộn hơn, làm giảm hiệu quả điều trị

Nguy cơ nếu phát hiện muộn

Nếu bệnh tim mạch không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, nguy cơ dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng là rất cao. Một số biến chứng nguy hiểm nhất gồm:

• Nhồi máu cơ tim: xảy ra khi động mạch cung cấp máu cho tim bị tắc nghẽn, dẫn tới tình trạng cơ tim bị tổn thương hoặc chết.
• Đột quỵ: do thiếu máu não hoặc xuất huyết não, dẫn đến các di chứng như liệt nửa người, suy giảm khả năng vận động, và thậm chí là tử vong.
• Suy tim mạn tính: tim mất khả năng bơm máu hiệu quả, gây khó thở, mệt mỏi triền miên và giảm chất lượng cuộc sống nghiêm trọng.
• Tử vong đột ngột: trường hợp này đặc biệt xảy ra khi bệnh nhân mắc bệnh mạch vành hoặc rối loạn nhịp tim nghiêm trọng nhưng không được điều trị kịp thời.

Bên cạnh những tác động trực tiếp về sức khỏe, bệnh tim mạch còn tạo ra gánh nặng lớn về kinh tế. Chi phí điều trị lâu dài rất cao, cộng thêm khả năng mất đi thu nhập do bệnh nhân không thể lao động, tạo áp lực lớn lên gia đình và xã hội nói chung.

Chính vì những nguy cơ này, các chuyên gia khuyến cáo mọi người cần chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe, đi khám sức khỏe định kỳ và áp dụng một lối sống lành mạnh ngay từ khi còn trẻ để phòng tránh bệnh tim mạch từ sớm.

Tài liệu tham khảo:

1. World Health Organization. (2019). Cardiovascular diseases (CVDs). Truy cập từ https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cardiovascular-diseases-(cvds)
2. Nutrihome. (n.d.). Bệnh tim mạch: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa. Truy cập từ https://nutrihome.vn/benh-tim-mach/
3. FV Hospital. (n.d.). 10 Biểu hiện của bệnh tim mạch dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Truy cập từ https://www.fvhospital.com/tin-suc-khoe/10-bieu-hien-cua-benh-tim-mach-de-nham-lan-voi-cac-benh-ly-khac/