Châu Ngọc Cách Ngôn - Thiên Thượng

Bài viết trình bày những kiến thức y học cổ truyền quý báu về phân biệt hỏa bạch khiếu và hỏa mệnh môn, cách sử dụng thuốc bổ thận, phân biệt các chứng trên hỏa dưới táo và trên nhiệt dưới hàn, cùng nhiều nguyên tắc điều trị quan trọng khác. Hỏa bạch khiếu và hỏa mệnh môn đều là tướng hỏa, nhưng cách trị khác nhau. Hoàn Lục vị và Hoàn Bát vị đều là thuốc bổ thận, nhưng cách dùng không giống. Người đời nay học y mà không biết phân biệt hỏa mệnh môn với hỏa bạch khiếu, cho nên thấy trên hỏa thì cho là hỏa bốc, mà hạ hỏa; thấy dưới hàn thì cho là dương hư mà ôn dương, nên khiến bệnh càng ngày càng nặng. Thực ra, hỏa mệnh môn là dương trong âm, long hỏa của chân thủy, vị ở giữa hai thận, bị tổn bởi sắc dục quá độ; còn hỏa bạch khiếu là âm trong dương, hỏa của dương khí, vị ở thận bên phải, bị tổn do lao lực quá mức, nội thương tỳ vị. Cho nên, hỏa mệnh môn hư thì nên dùng Bát vị để dẫn hỏa quy nguyên, giúp âm sinh dương trưởng. Hỏa bạch khiếu cường thì nên dùng Lục vị để tư âm giáng hỏa, khiến dương ẩn vào âm. Học y cần phải biết rõ điều này, không nên lấy một phương mà trị nhiều chứng, làm loạn pháp độ, hại người vô cùng. Lại nữa, người đời thường không phân biệt được trên hỏa dưới táo, và trên nhiệt dưới hàn: - Trên hỏa dưới táo là do chân thủy khuy tổn, hỏa không bị khắc chế, khiến trên có nhiệt mà dưới không có thủy, nên gọi là "trên hỏa dưới táo", phải tư âm để chế hỏa. - Còn trên nhiệt dưới hàn là do dương hư, âm thịnh, âm khí dâng lên mà dương khí chìm xuống, trên thực mà dưới hư, nên gọi là "trên nhiệt dưới hàn", phải ôn dương để phù dương. Nếu không phân biệt được hai chứng này mà chỉ biết thấy hỏa là giáng, thấy hàn là ôn, tất sẽ phạm sai lầm to lớn. Người học y lại thường thấy hư thì bổ, thấy thực thì tả, mà không biết rằng thực lâu thì hư, hư lâu thì thực, không có hư thực nhất định, nên phải biện rõ khí huyết, âm dương, biểu lý, hư thực mới mong trị được bệnh. Thận là gốc của ngũ tạng, là nguồn của sinh mệnh. Bệnh ở ngũ tạng mà không trị đến thận thì không thể khỏi. Đàm là do tân dịch không vận hóa được mà sinh ra, do tỳ hư không vận được thủy thấp. Trị đàm cần kiện tỳ, hóa ẩm, không nên chỉ biết trục đàm, khiến chính khí suy tổn. Có người uống nhiều thuốc trừ đàm mà bệnh không khỏi, bởi vì không biết đàm do đâu sinh ra. Trị đàm mà không biết gốc sinh ra đàm thì như chữa ngọn mà không trị gốc. Thục địa nếu sao cho kỹ, đến khi có mùi thơm, thì tính âm chuyển dương, có thể làm thuốc bổ tỳ. Bạch truật nấu thành cao, chất hỏa hòa vào cơ thủy, là phương thuốc tốt để bổ huyết tỳ. Nguồn: www.yhoccanban.com