Chế Độ Ăn Uống Cho Người Bệnh Gan

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chức năng gan và cải thiện tình trạng của người bệnh gan. Mỗi loại bệnh gan có những yêu cầu dinh dưỡng khác nhau, tuy nhiên có một số nguyên tắc chung về dinh dưỡng mà người bệnh gan nên tuân thủ. **Nguyên tắc dinh dưỡng cho người bệnh gan:** 1. **Đảm bảo đủ năng lượng**: Người bệnh gan thường có nguy cơ suy dinh dưỡng cao, cần đảm bảo đủ calo (30-35 kcal/kg cân nặng/ngày). 2. **Protein**: Nhu cầu protein khác nhau tùy theo tình trạng bệnh: - Viêm gan cấp: 1g/kg/ngày - Viêm gan mạn: 1-1.2g/kg/ngày - Xơ gan không có bệnh não gan: 1.2-1.5g/kg/ngày - Xơ gan có bệnh não gan: 0.5g/kg/ngày (giai đoạn cấp), sau đó tăng dần 3. **Carbohydrate**: Nên chiếm 50-60% tổng năng lượng, chủ yếu từ carbonhydrate phức hợp (ngũ cốc nguyên hạt, rau củ). 4. **Chất béo**: Nên chiếm 20-25% tổng năng lượng, ưu tiên chất béo không bão hòa đơn và đa. 5. **Vitamin và khoáng chất**: Bổ sung đủ vitamin nhóm B, vitamin D, E, K (đặc biệt khi có ứ mật), kẽm, selen. 6. **Muối**: Hạn chế natri (2g/ngày) cho người bệnh gan có cổ trướng hoặc phù. **Thực phẩm nên ăn cho người bệnh gan:** 1. **Protein chất lượng cao**: - Cá (đặc biệt cá béo như cá hồi, cá thu chứa nhiều omega-3) - Thịt gia cầm (gà, vịt) ít mỡ - Đậu đỗ, đậu phụ, tempeh - Trứng (lòng trắng trứng nếu cần hạn chế protein) 2. **Carbohydrate phức hợp**: - Gạo lứt, yến mạch, quinoa - Khoai lang, khoai tây - Các loại đậu lăng - Bánh mì nguyên cám 3. **Rau và trái cây**: - Rau xanh đậm (cải xoăn, rau bina, cải bó xôi) - Rau họ cải (bông cải xanh, súp lơ) - Cà rốt, cà chua, ớt chuông - Bơ, táo, dâu, việt quất 4. **Chất béo lành mạnh**: - Dầu oliu, dầu hạt cải - Quả bơ - Các loại hạt (óc chó, hạnh nhân) và hạt (hạt chia, hạt lanh) 5. **Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa**: - Tỏi, gừng, nghệ - Atiso - Trà xanh - Quả mọng **Thực phẩm nên tránh cho người bệnh gan:** 1. **Rượu bia và đồ uống có cồn**: Tuyệt đối tránh với mọi bệnh gan. 2. **Thực phẩm chứa nhiều đường**: Bánh kẹo, nước ngọt, thực phẩm chế biến sẵn. 3. **Chất béo bão hòa và chất béo trans**: Thịt mỡ, da động vật, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn. 4. **Muối**: Thực phẩm đóng hộp, thức ăn nhanh, nước tương, bột ngọt. 5. **Thực phẩm có khả năng nhiễm nấm mốc (aflatoxin)**: Đậu phộng, ngô, hạt điều không được bảo quản tốt. **Chế độ ăn theo từng bệnh lý gan:** 1. **Gan nhiễm mỡ**: - Giảm calo nếu thừa cân, béo phì - Giảm carbohydrate đơn giản, tăng chất xơ - Tăng cường omega-3 - Hạn chế đường fructose (nước ngọt, bánh kẹo) 2. **Viêm gan virus**: - Đảm bảo đủ protein (1-1.2g/kg/ngày) - Tăng cường vitamin và khoáng chất - Chia nhỏ bữa ăn nếu có buồn nôn, chán ăn 3. **Xơ gan**: - Protein: điều chỉnh theo tình trạng bệnh não gan - Hạn chế muối nếu có cổ trướng - Bổ sung vitamin tan trong mỡ (A, D, E, K) - Thực phẩm dễ tiêu hóa, chia nhỏ bữa ăn 4. **Bệnh gan do rượu**: - Cai rượu hoàn toàn - Đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ - Bổ sung đặc biệt vitamin nhóm B - Tăng cường chất chống oxy hóa **Lưu ý khi chế biến thức ăn:** - Nên nấu chín kỹ thực phẩm - Hạn chế chiên rán, ưu tiên hấp, luộc, nướng, om - Tránh nấu lại thức ăn nhiều lần - Không sử dụng dầu mỡ đã qua nhiệt độ cao nhiều lần Chế độ ăn uống hợp lý là một phần quan trọng trong quá trình điều trị bệnh gan. Người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn phù hợp với tình trạng bệnh cụ thể của mình. Bên cạnh đó, cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe và điều chỉnh chế độ ăn khi cần thiết. Nguồn: American Liver Foundation (https://liverfoundation.org/), European Association for the Study of the Liver (https://easl.eu/), Viện Dinh dưỡng Quốc gia (https://viendinhduong.vn/)