Gan Nhiễm Mỡ - Nguyên Nhân Và Cách Phòng Ngừa

Gan nhiễm mỡ (Fatty liver) là tình trạng tích tụ chất béo quá mức trong các tế bào gan, ảnh hưởng đến chức năng gan và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm gan, xơ gan thậm chí ung thư gan nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. **Nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ:** 1. **Thừa cân, béo phì**: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Mỡ thừa trong cơ thể, đặc biệt là mỡ bụng, làm tăng lượng axit béo tự do đi đến gan và tích tụ tại đây. 2. **Lạm dụng rượu bia**: Rượu bia được chuyển hóa tại gan và gây tổn thương tế bào gan, làm rối loạn quá trình chuyển hóa chất béo và dẫn đến tích tụ mỡ trong gan (gan nhiễm mỡ do rượu - AFLD). 3. **Rối loạn chuyển hóa**: Bệnh tiểu đường type 2, đề kháng insulin, rối loạn lipid máu, hội chứng chuyển hóa là những yếu tố nguy cơ cao gây gan nhiễm mỡ. 4. **Chế độ ăn uống không lành mạnh**: Ăn nhiều thực phẩm giàu đường, chất béo bão hòa, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ. 5. **Các yếu tố khác**: Tiền sử gia đình, một số thuốc (corticosteroid, tamoxifen, methotrexate...), bệnh viêm gan virus, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), ngưng thở khi ngủ. **Dấu hiệu nhận biết gan nhiễm mỡ:** Gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Khi bệnh tiến triển, có thể xuất hiện: - Mệt mỏi, uể oải kéo dài - Khó chịu vùng bụng trên bên phải - Vàng da, vàng mắt (khi đã có biến chứng) - Bụng to, chướng bụng - Chán ăn, buồn nôn **Biện pháp phòng ngừa gan nhiễm mỡ:** 1. **Duy trì cân nặng hợp lý**: Giảm cân từ từ và bền vững nếu thừa cân, béo phì. Giảm 5-10% trọng lượng cơ thể có thể cải thiện đáng kể tình trạng gan nhiễm mỡ. 2. **Chế độ ăn uống lành mạnh**: - Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt - Hạn chế đường, thực phẩm tinh chế, đồ chiên rán - Ưu tiên protein nạc, cá, các loại đậu - Chọn chất béo lành mạnh như dầu oliu, quả bơ, các loại hạt 3. **Tập thể dục đều đặn**: Hoạt động thể lực vừa phải 150 phút/tuần giúp giảm mỡ trong gan, tăng độ nhạy insulin và giảm viêm. 4. **Hạn chế rượu bia**: Tốt nhất là không uống rượu bia, hoặc giới hạn ở mức tối thiểu. 5. **Kiểm soát tốt bệnh lý nền**: Điều trị đái tháo đường, rối loạn lipid máu, tăng huyết áp một cách hiệu quả. 6. **Bổ sung một số thực phẩm có lợi cho gan**: - Cà phê (không đường) - Trà xanh - Nghệ - Tỏi, hành - Các loại thảo dược như cây kế sữa, atisô 7. **Tránh tiếp xúc với độc tố**: Hạn chế tiếp xúc với hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu, không tự ý dùng thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ. 8. **Khám sức khỏe định kỳ**: Kiểm tra chức năng gan định kỳ, đặc biệt nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao. Gan nhiễm mỡ là bệnh có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Thay đổi lối sống là nền tảng quan trọng nhất trong phòng ngừa và điều trị bệnh này. Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ hoặc triệu chứng nghi ngờ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được khám và tư vấn phù hợp. Nguồn: Mayo Clinic (https://www.mayoclinic.org/), Cleveland Clinic (https://my.clevelandclinic.org/), Bệnh viện Chợ Rẫy (http://www.choray.vn/)