Tứ Chẩn - Bốn Phương Pháp Chẩn Đoán Trong Y Học Cổ Truyền

Bài viết trình bày chi tiết về tứ chẩn - bốn phương pháp chẩn đoán cơ bản trong y học cổ truyền, bao gồm: Vọng (nhìn), Văn (nghe/ngửi), Vấn (hỏi), Thiết (sờ/nắn). Tứ chẩn là bốn phương pháp chẩn đoán cơ bản trong y học cổ truyền, bao gồm: **Vọng (nhìn), Văn (nghe/ngửi), Vấn (hỏi), Thiết (sờ/nắn)**. Các phương pháp này được sử dụng kết hợp để thu thập thông tin về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, từ đó đưa ra chẩn đoán và phương pháp điều trị phù hợp. 1. **Vọng chẩn** – Quan sát Quan sát thần sắc, hình thái, màu sắc da, lưỡi, môi, móng tay, phân, nước tiểu,… để tìm ra những dấu hiệu bất thường. * **Thần sắc**: Mắt sáng, tỉnh táo là dấu hiệu bệnh nhẹ; mắt mờ, tinh thần mệt mỏi là dấu hiệu bệnh nặng. * **Sắc mặt**: * Đỏ: Thực nhiệt (toàn mặt đỏ đều), hư nhiệt (hai gò má đỏ). * Vàng: Do thấp nhiệt hoặc tỳ hư. * Trắng: Do hư, hàn hoặc mất máu. * Đen: Do hàn, đau, thủy thấp hoặc thận hư. * Xanh: Do hàn, đau, ứ huyết hoặc kinh phong. * **Hình thái**: Quan sát da, cơ, xương, tư thế, cử động để đánh giá tình trạng của các tạng phủ. * **Lưỡi**: Quan sát chất lưỡi và rêu lưỡi để đánh giá tình trạng hư thực của tạng phủ, khí huyết, tân dịch. 2. **Văn chẩn** – Nghe và ngửi Nghe âm thanh phát ra từ cơ thể như tiếng nói, tiếng thở, tiếng ho, tiếng nấc,… và ngửi mùi hơi thở, mồ hôi, phân, nước tiểu để đánh giá tình trạng hư thực, hàn nhiệt của bệnh. * **Tiếng nói**: To, rõ là thực chứng; nhỏ, yếu là hư chứng. * **Tiếng thở**: Thở gấp, mạnh là thực chứng; thở yếu, ngắn là hư chứng. * **Mùi cơ thể**: Hôi, tanh là thực chứng; không mùi hoặc mùi nhẹ là hư chứng. 3. **Vấn chẩn** – Hỏi bệnh Hỏi bệnh nhân về các triệu chứng, tiền sử bệnh, thói quen sinh hoạt,… để thu thập thêm thông tin. * **Hỏi về hàn nhiệt**: Sợ lạnh là hàn; sốt là nhiệt. * **Hỏi về mồ hôi**: Ra mồ hôi nhiều là thực chứng; không ra mồ hôi là hư chứng. * **Hỏi về đau**: Đau dữ dội là thực chứng; đau âm ỉ là hư chứng. 4. **Thiết chẩn** – Sờ, nắn Sờ nắn cơ thể bệnh nhân, bao gồm bắt mạch, ấn huyệt, sờ da,… để đánh giá tình trạng khí huyết, kinh lạc, tạng phủ. * **Mạch chẩn**: Bắt mạch ở cổ tay để đánh giá tình trạng thịnh suy của tạng phủ, vị trí nông sâu và tính chất hàn nhiệt của bệnh. * **Xúc chẩn**: Sờ nắn bụng để phát hiện khối u, đau, ứ trệ khí huyết. Nguồn: yhoccanban.com